Czy bioplastik jest naszym wybawieniem?
Plastik, który jest biodegradowalny? Brzmi jak świetne rozwiązanie, ale niestety… Nie tak szybko! Pojęcie „bioplastik” może bowiem wprowadzać w błąd, a nawet zakłopotanie.
Biodegradowalny plastik może być wytworzony zarówno z paliw kopalnych (np. ropy naftowej), jak i z odnawialnych źródeł biomasy (np. kukurydzy, trzciny cukrowej lub pozostałości z produkcji żywności). Występują również plastikowe mieszanki, w których łączone są polimery na bazie paliw kopalnych i składników roślinnych. Wszystkie ze wspomnianych rodzajów mogą być zarówno biodegradowalne, jak i nie. Brzmi skomplikowanie?
MIT: BIOTWORZYWO JET ZAWSZE BIODEGRADOWALNE
W przypadku tworzyw pochodzących z paliw kopalnych pełny rozkład możliwy jest wyłącznie w określonych warunkach przemysłowych. Podobnie jest z większością biotworzyw produkowanych z surowców odnawialnych. Np. PLA (poliaktyd), choć wytwarzany jest najczęściej z mączki kukurydzianej (ale też z manioku lub trzciny cukrowej), ulega biodegradacji wyłącznie w profesjonalnych kompostowniach. Proces degradacji przebiega bardzo powoli, a w przypadku plastiku z paliw kopanych – w wyniku rozkładu nie powstają żadne wartościowe produkty jak np. biogeny, minerały czy wpływający na jakość gleby humus.
Jeśli wyrzucisz kubek z biotworzywa do przydomowego kompostownika, nie ulegnie on biodegradacji. Teoretycznie równie dobrze można wyrzucić tam plastikową butelkę (nie próbujcie tego☝️😎).
Niestety, obecnie tworzywa biodegradowalne są produkowane w stosunkowo małych ilościach, zatem wdrożenie infrastruktury do ich recyklingu na szeroką skalę jest dość utrudnione (nie opłaca się). W wielu krajach są więc traktowane jako zanieczyszczenie w kompostowniach i poddawane spaleniu.
CZY BIOPLASTIK JEST PRZYJAZNY ŚRODOWISKU?
Często jest w ten sposób promowany. Jeśli jednak spojrzymy na niego pod kątem cyklu życia produktu, niestety nie do końca tak jest.
- Produkcja bioplastików skutkuje określonymi konsekwencjami dla środowiska w związku z koniecznością stosowania nawozów, pestycydów i maszyn rolniczych oraz zużycia wody w celu pozyskania biomasy niezbędnej do ich produkcji.
- Dodatkowo, wykorzystanie ziemi i uprawa monokulturowa roślin do produkcji bioplastików to konkurencja dla produkcji żywności (nie można tu wykluczyć stosowania roślin genetycznie modyfikowanych).
- Uprawa i hodowla roślin powoduje zakwaszenie gleby oraz eutrofizację wód (w wyniku wypłukiwania nawozów).
- Procesy chemiczne umożliwiające przetworzenie biomasy w biotworzywo mogą (podobnie jak w przypadku wytwarzania plastiku z paliw kopanych) wymagać stosowania niebezpiecznych dodatków, których szkodliwość na środowisko i ludzkie zdrowie nie jest do końca poznana.
ALE! Jeśli do produkcji bioplastików wykorzystywane są resztki pożywienia – np. łuski ryżowe, skórki od bananów czy ziarna kawy – wpływ takiej produkcji na środowisko może być potencjalnie korzystny. Dzięki niej resztki organiczne nie trafiają na składowiska odpadów, nie wymaga też ona dodatkowych zabiegów rolniczych.
CZY BIOPLASTIK TO DOBRY WYBÓR?
Najlepszym rozwiązaniem wciąż pozostaje kupowanie produktów nieopakowanych (tam, gdzie to tylko możliwe). Na zakupy warto zabierać ze sobą własne pojemniki wielokrotnego użytku (np. ze szkła lub stali nierdzewnej), a zużyte opakowania z tworzyw sztucznych – zagospodarowywać zgodnie z zasadami segregacji.
PAMIĘTAJ! Zanim zdecydujesz się na kompostowanie jakiegokolwiek tworzywa w warunkach domowych, upewnij się, że jest to produkt nadający się do takiego kompostowania (nie wystarczy, że jest określany jako „biodegradowalny”). Postaraj się zweryfikować, czy deklaracje producenta nie są zwykłym greenwashingiem („ekościemą”), czyli fałszywym oświadczeniem, że dany produkt jest przyjazny środowisku.
Materiały źródłowe:
- http://www.news.pitt.edu/news/Landis_polymers_LCA
- Chemicals in Plastic – A Danger to Humans and the Ocean
- https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/research_and_innovation/groups/sam/ec_rtd_sam-biodegradability-of-plastics.pdf
autor: Triin Sakermaa, triin.sakermaa@bef.ee
