Tworzywa sztuczne są wszechobecne w naszym codziennym życiu. Są jednak także ukrytym zagrożeniem dla naszego zdrowia. Na co zwracać uwagę i jakie nawyki wprowadzić, aby zminimalizować to zagrożenie?

O tym mówiliśmy podczas trwającej od 3 maja do 13 czerwca akcji NiePlastikuj, realizowanej z partnerami projektu NonHazCity.

Kampania osadzona głównie w mediach społecznościowych dotarła do ponad pół miliona Europejczyków z 14 krajów! 20 organizacji z Estonii, Białorusi, Bośni I Hercegowiny, Niemiec, Grecji, Francji, Finlandii, Szwecji, Litwy, Łotwy, Polski, Portugalii, Rosji i Serbii prowadziły akcję w swoich krajach. W sieci ukazało się ponad 600 postów na platformach takich jak Facebook, Instagram, Twitter, Linkedin, VKontakte oraz Youtube z hashtagiem #nonhazplasticdiet.

Plastik jest z nami w domu i w pracy. Znajduje się w opakowaniach, zabawkach i ubraniach. Jest wygodny i tani, ale pożądane właściwości – takie jak elastyczność, trwałość i ognioodporność – nadaje się mu poprzez stosowanie różnych chemicznych dodatków. Niektóre z nich są chemicznie podobne do hormonów, które w organizmie kontrolują np. głód, przyrost masy ciała i większość innych procesów biologicznych, a także do tych, które kontrolują rozwój nienarodzonych i małych dzieci. Jesteśmy narażeni na te chemikalia poprzez powietrze, którym oddychamy, żywność, którą jemy, wodę, którą pijemy i rzeczy, których dotykamy. Związki te określane są mianem substancji zaburzających gospodarkę hormonalną (tzw. substancje endookrynnie czynne / EDC).

Wiele potencjalnie szkodliwych substancji stosuje się zwłaszcza w przedmiotach z miękkiego plastiku. Są wśród nich m.in. plastyfikatory działające szkodliwie na rozrodczość, stałe parafiny lub rakotwórcze środki zmniejszające palność.

Podczas kampanii Nie Plastikuj (polski odpowiednik przewodniego hasła) skupiliśmy się na 5 obszarach: odzieży, artykułach sportowych, wyposażeniu wnętrz, zabawkach i materiałach mających ​​kontakt z żywnością. Są potencjalnie znaczącymi źródłami narażenia na niebezpieczne związki chemiczne, ale są też obszarami, w których obrębie można podjąć konkretne działania w celu zmniejszenia narażenia. Nie ma sposobu, aby całkowicie uniknąć EDC, ale dzięki mądrym wyborom konsumenckim możemy zmniejszyć ekspozycję.

ODZIEŻ

Produkowana jest coraz taniej i w coraz większych ilościach, zgodnie z trendem tzw. „szybkiej mody” (ang. fast fashion). Obecnie 70% wszystkich ubrań wytwarzanych jest z włókien syntetycznych (najpopularniejsze z nich to poliester, poliamid, elastan i poliakryl), czyli po prostu z tworzyw sztucznych. W jaki sposób odzież może zagrażać zdrowiu, dlaczego szczególnie problematyczne są syntetyczne włókna i co możemy zrobić?

Toksyczna moda >>>

SPORT

Podczas aktywności fizycznej zakładamy często odprowadzającą wilgoć syntetyczną odzież i używamy wielu różnych sprzętów pomocniczych – np. rękawic, pasków, piłek, mat itp. Większość z nich jest wykonana z plastiku. Jak zminimalizować zagrożenie, by sport wychodził nam tylko na zdrowie?

Czy sprzęt sportowy może mnie zatruć? >>>

AKCESORIA I DODATKI

Dekoracje dodają mieszkaniu uroku i sprawiają, że przestrzeń staje się indywidualna i wyjątkowa. Często przywołują wspomnienia z wyjazdów, podróży czy rodzinnych spotkań albo tworzą świąteczną atmosferę. Nieodłącznymi elementami czterech kątów są też akcesoria o różnym przeznaczeniu potrzebne w codziennym życiu, takie jak artykuły do sprzątania (szczotki, ściereczki, wiadra czy miski), elementy ubioru (guziki, suwaki, paski do spodni), biżuteria, dodatki (portfele, torebki, broszki, spinki do włosów). Szczególnie ważna grupa akcesoriów to przybory szkolne. Niestety, wszystkie te przedmioty – zwłaszcza wykonane z plastiku – mogą zawierać i uwalniać niebezpieczne substancje chemiczne.

Akcesoria i dekoracje – na to zwróć uwagę >>>

ZABAWKI

Substancje niebezpieczne niestety występują również w zabawkach i akcesoriach dla dzieci wykonanych z tworzyw sztucznych. A przecież dziecięce organizmy są bardziej podatne na wpływ niebezpiecznych substancji chemicznych! Ich wchłanianie do organizmu jest szybsze, a możliwości ich pozbycia się – mniejsze.

Niebezpieczne zabawy: szkodliwe substancje w produktach dla dzieci >>>

PRZECHOWYWANIE ŻYWNOŚCI

Plastikowe opakowania do żywności to zagrożenie nie tylko dla środowiska, ale też dla ludzkiego zdrowia. Mają kontakt z żywnością na długo, zanim zostanie ona przez nas skonsumowana – podczas transportu, w sklepie i w domu. Produkty spożywcze stykają się z tworzywami sztucznymi także podczas korzystania z przyborów kuchennych, zastawy, sztućców czy opakowań na wynos. Jak zminimalizować ekspozycję?

Szkodliwe substancje w Twoim lunchboxie? >>>

W ramach kampanii omówiliśmy również temat wykorzystywania biotworzyw jako popularnej ostatnio alternatywy dla produktów z plastiku.

BIOPLASTIK

Plastik, który jest biodegradowalny? Brzmi jak świetne rozwiązanie, ale niestety… Pojęcie „bioplastik” może wprowadzać w błąd. Tzw. „biodegradowalny” plastik może być bowiem wytworzony zarówno z paliw kopalnych (np. ropy naftowej), jak i ze źródeł odnawialnych – biomasy np. kukurydzy, trzciny cukrowej lub pozostałości z produkcji żywności. Występują również plastikowe mieszanki, w których łączone są polimery na bazie paliw kopalnych i składników roślinnych. Sytuację komplikuje fakt, że wszystkie ze wspomnianych rodzajów mogą być zarówno biodegradowalne, jak i nie. Na co więc zwracać uwagę i jakie wybierać produkty?

Czy bioplastik jest naszym wybawieniem? >>>

Każdemu tematowi poświęciliśmy 1 tydzień. Na zakończenie zachęcaliśmy Was do wzięcia udziału w badaniu przez wypełnienie krótkiej anonimowej ankiety dotyczącej danego obszaru tematycznego. Wspólnie z partnerami udało nam się zebrać ponad 500 ankiet. W ramach polskiej edycji kampanii dotarliśmy łącznie do niemal 200 000 internautów. 

Chcąc uchronić się przed narażeniem na szkodliwe chemikalia, oprócz pozyskania niezbędnej wiedzy warto korzystać z dostępnych narzędzi. Jednym z nich jest aplikacja stworzona w ramach międzynarodowego projektu LIFE AskREACH.

SCAN4CHEM / PYTAJ O CHEMIĘ

Czy produkt, który planujesz kupić, zawiera niebezpieczne substancje chemiczne? Nie bój się pytać! Masz prawo wiedzieć, a dzięki bezpłatnej  aplikacji Scan4Chem łatwiej jest skierować zapytanie.

• Aby uzyskać informacje o substancjach wzbudzających szczególnie duże obawy (SVHC) w produkcie, zeskanuj kod kreskowy lub wprowadź go ręcznie.
• Jeśli w bazie danych nie ma kodu, wpisz markę i nazwę produktu w wyszukiwarce.
• W przypadku braku informacji, wyślij zapytanie do dostawcy. Zgodnie z rozporządzeniem REACH, ma on obowiązek udzielenia informacji dot. obecności SVHC w swoich produktach. To proste – wystarczy kilka kliknięć!

Aplikacja dotyczy różnych grup produktów – zarówno tych z podanym składem (żywność, detergenty, kosmetyki), jak i tych, które zwyczajowo go nie mają (np. meble, zabawki, artykuły gospodarstwa domowego).

Sukces narzędzia zależy od WASZEGO UDZIAŁU: im więcej zapytań prześlą użytkownicy, tym więcej dostawców zapełni bazę danych informacjami. 

Mamy nadzieję, że dzięki takim akcjom jak ta Wasze związki z plastikiem staną się rzadsze i mniej niebezpieczne 🙂